Het schijnt dat iedereen er mee bezig is: het zoeken naar geluk. Type in google ‘geluk’ in en je wordt overstelpt met veel reacties. Ook boeken en cursussen zijn er in overvloed. Tegenwoordig ‘moeten’ we gelukkig zijn en als het kan wel zo snel mogelijk. En als je niet gelukkig bent dan heb je iets niet goed gedaan. En dan hoor je er niet bij. Want geluk is maakbaar en voor iedereen in elke situatie weggelegd.
Geluksfactoren
Gelukkig zijn of een geluksgevoel ervaren zit in kleine en grote zaken. Kleine zaken kunnen zijn dat je geniet van het moment dat je thuis komt van een werkdag en je hond staat je kwispelend op te wachten alsof je weken bent weg geweest. Heerlijk..:)! Of dat je uitgebreid hebt gekookt voor vrienden die je kookkunsten erg waarderen en complimenteren.
Van de andere kant kan gelukkig zijn ook in grote zaken zitten. Grote zaken om geluk (weer) te krijgen, kunnen zijn het veranderen van baan, partner, vrienden, van huis of woonplaats.
Geluksprofessor Ruut Veenhoven (ja, dat beroep bestaat!) geeft in zijn onderzoek naar geluk o.a. de onderstaande zaken aan:
- mensen zijn het gelukkigst in de 20 en boven de 65 jaar (dat heeft te maken met zelfstandigheid en vrijheid);
- daardoor is er vaker niet de zorg van kinderen; dus minder verantwoordelijkheid en meer vrijheid;
- de partners zien elkaar niet in de rol als vader en moeder, maar als partner van;
- meer sporten geeft een hogere geluksscore;
- dagelijks contact met vrienden en/of familie is erg belangrijk; geen of zelden contact halveert deze score (!);
- een partner houdt je bij de les; voor zorg en anders kun je ook een ‘poco raro’ worden;
- we zijn ongelukkiger in een grote stad;
- er zijn minder zorgen als er ‘wat’ geld is;
- een baan geeft sociale contacten;
- vrijwilligerswerk is goed voor ons geluksgevoel;
- geheelonthouders zijn gemiddeld minder gelukkig dan mensen die matig (voor vrouwen één glas en voor mannen maximaal twee) drinken. Yes! 🙂
Zinvol leven
Hierboven staat een mooie lijst met zaken die van invloed zijn op geluk en de geluksscore. Ik vind zelf dat geluk een bijproduct of een gevolg is van een zinvol leven. En dat zou ook het uitgangspunt moeten zijn voor alle mensen: leef een zinvol leven. Wikipedia geeft als definitie aan bij zingeving: ‘een begrip uit de metafysica, wijsgerige antropologie en de psychologie en betekent het zoeken naar de zin, de bedoeling of het doel van het leven of van grote gebeurtenissen in het leven, of het trachten dit doel zelf te scheppen.’
In begrijpbaar en normaal Nederlands vertaal ik het naar deze twee vragen: Wat is het doel en wat geeft zin aan jouw leven? We zijn allemaal maar een bepaalde tijd op aarde. Het nastreven en naleven van dat doel geeft zin aan je leven. Dat is soms geweldig, fantastisch en mooi. Maar het kan ook vervelend, lelijk, niet leuk en verschrikkelijk zijn. Misschien dat de beleving op het moment van een gebeurtenis zelf verschrikkelijk is, maar dat dit na een tijd (dat kan een dag, week, jaar of jaren zijn) verandert. Omdat het een zinvol moment is geweest komt het bijproduct geluk om de hoek kijken. Ik geef hieronder een voorbeeld.
French stranger
Gisteren kampeerden Marloes en ik op twee uur rijden van Valencia vlakbij het strand aan zee. Het was een gemeentelijk parkeerplaats waar meerdere campers een of meerdere dagen stonden. Ik wilde aan onze buren met een Frans kenteken op hun camper vragen of dit een prima plek was en of je er voor moest betalen; we blijven Nederlanders natuurlijk…
Ik richtte mij tot de kerel van ongeveer dertig jaar en niet op zijn – wat later zijn vader bleek – andere man van ongeveer 65 jaar. Normaal gesproken heb ik de ervaring dat Fransen moeite hebben met de Engelse taal en ik sprak daarom de zoon aan in plaats van zijn vader. Ik was in de veronderstelling dat hij het beter (of minder slecht) zou kunnen als zijn vader. “Parlez-vous Anglais?” vroeg ik in mijn beste Frans. De jongen keek mij aan of ik Twents sprak en er viel een ongemakkelijke stilte van bijna tien seconden. Tot mijn verbazing nam zijn vader het woord en antwoordde in uitstekend Amerikaans “Sjezz”. Hij gaf aan dat je hier prima kon staan met de camper, dat het geen geld kostte (yes!) en dat de Spanjaarden van deze streek rond deze tijd van het jaar tolerant waren ten opzichte van kampeerders en toeristen. Ik was blij en verrast hoe goed hij Engels (lees: Amerikaans) sprak. Ik dankte hem en ging terug naar onze plek.
De volgende ochtend ging ik vroeg naar het strand om mijn workout te doen. Na een meditatie van een half uur liep ik richting het water om een stukje te gaan zwemmen. Daar raakte ik aan de praat met de Franse buurman (vader) die ook net een duik had genomen. We discussieerden over de politiek in de huidige maatschappij en de rotzooi c.q. plastic in de oceanen. Ik vertelde wat over mijzelf. Dat ik uit de cirkel ben gestapt van: geld verdienen, in een baan die niet altijd op mijn voorwaarden is, met het verdiende geld een hypotheek afbetalen op een plek waar je niet 365 dagen per jaar wil zijn. En dat allemaal voor wat?
Dat ik vorig jaar de knoop heb doorgehakt om te gaan reizen samen met Marloes. Dat we hebben berekend hoeveel geld we minimaal nodig hebben om een ander leven te leiden. Dat we nu een leven leiden op onze voorwaarden en het veel meer zin heeft. Dat ik mijn baan heb opgezegd, voor mijzelf ben begonnen en Marloes en ik nu reizende ondernemers zijn. Ik vertelde ook dat het niet altijd gaaf is, dat je soms de eindjes aan elkaar moet knopen. Of dat je niet altijd zeker van alles bent, bijvoorbeeld nieuwe klanten werven voor je bedrijf of een kampeerplaats vinden die weinig of niets kost. Maar dat per saldo ik niet meer anders zou willen en kunnen.
De French stranger vertelde dat hij nu 67 jaar oud was en in de omgeving van Montpellier woont met zijn vrouw. Hij heeft altijd gewerkt met een goed salaris over de hele wereld en ook een paar jaar in New York. Vandaar dat hij zo goed Amerikaans kon. Een tijd geleden heeft hij zijn baan ‘opgezegd’, omdat hij meer tijd wilde doorbrengen met zijn gehandicapte zoon. Daarom heeft hij een goede tweedehands camper gekocht, deze ingericht en reist hij nu met zijn zoon een paar keer per jaar enkele weken rond in Europa. Zijn zoon vraagt veel aandacht omdat hij niet voor zichzelf kan zorgen. Toch gaf de stranger aan dat hij niet anders zou willen. Het zorgen voor zijn zoon op de manier zoals hij nu doet geeft hem veel zin in zijn leven nu. Is dat altijd leuk op het moment zelf? Nee gaf hij aan. Maar in the end kreeg hij er wel veel voldoening voor. En dat is voor hem en voor mij veel belangrijker dan: als we maar gelukkig zijn. Het gaat om de zingeving in het leven. Wat is je doel, wat geeft je zin en hoe kun je de wereld een stukje beter achterlaten dan je hem hebt aangetroffen.
Stop met streven naar geluk
Hoe vind je betekenis in je leven? De Amerikaanse psychologe Emily Esfahani beschrijft in haar boek De kracht van betekenis dat het najagen van geluk mensen ongelukkiger maakt. Zin en geluk kunnen dus botsen, aldus Esfahani. Toch blijkt dat zinvolle activiteiten uiteindelijk tot een diepere vorm van welbevinden leiden. Als voorbeeld noemt Esfahani de dierenverzorgster Ashley uit de Detroit Zoo. Ze vertelde dat ze zo’n 20 procent van haar tijd besteedt aan uitdagend werk. De overige 80 procent is ze bezig met het schoonmaken van de dierenverblijven. Toch vindt ze dit werk zinvol. Ze zei: ‘Mijn doel is de dieren het naar hun zin te maken, een schone plek is daarbij van groot belang.’
Miss Norma
Een ander voorbeeld is het verhaal van Miss Norma die op haar 90ste verjaardag hoort dat ze kanker heeft. Haar zoon Tim en zijn vrouw rijden haar in een camper twee jaar lang rond in de USA totdat ze overlijdt. De laatste maanden was het vaak erg zwaar met veel mantelzorg. Daarbij gaf Tim later aan dat het niet makkelijk was voor hen, maar dat het wel een geweldige betekenis eraan heeft gegeven.
Het hebben van kinderen of het zorgen voor iemand wordt ervaren als zinvol. Zinvolle activiteiten geven je leven zin en betekenis. Dit betekent echter niet dat het je altijd gelukkiger maakt, want het maakt je leven vaak gecompliceerder en zorgelijker. Toch ervaren mensen het als belangrijker dan ‘gewoon gelukkig zijn’. Tijdens het onderzoek voor haar boek stuitte Esfahani op vier elementen die als richtlijn gelden voor een zinvol leven.
1. Ergens bijhoren.
Volgens psychologen hebben mensen het gevoel ergens bij te horen als er aan twee voorwaarden is voldaan. Ze hebben een relatie nodig die is gebaseerd op wederzijdse zorg, waarbij het er vooral om gaat belangrijk voor de ander te zijn. De tweede voorwaarde zijn aangename interacties. Wezenlijk daarbij is dat die er regelmatig zijn, of dat nu met familieleden, milieuactivisten of leden van een boekenclub is.
2. Bijdragen aan de wereld.
Hierbij gaat het niet om een alledaags doel (op tijd op het werk komen) maar om een ‘duurzaam en hoger doel’. Een positieve bijdrage aan de wereld leveren of iets delen waar een ander baat bij heeft. Dat kan het bevorderen van de mensenrechten zijn, maar het kan ook minder ambitieus. Een gesprek aanknopen met een kassamedewerker. Of, voor tieners, thuis helpen met schoonmaken, koken of zorgen voor broertjes of zusjes.
3. Verhaal van je leven maken.
De impuls om een verhaal te maken van ons leven komt voort uit de diepgewortelde behoefte de wereld zin te geven. We hebben een oerdrift om orde te scheppen in de chaos: we ontwaren figuren in wolken of vermoeden een samenzwering in toevallige gebeurtenissen. We zijn voortdurend bezig om stukjes informatie te voorzien van betekenis. Anders zouden we niet kunnen functioneren. Verhalen helpen ons om de wereld zin te geven en onze plaats daarin te zien.
4. Boven het alledaagse uitstijgen.
Esfahani noemt dit transcendentie. Dit zijn niet alleen religieuze ervaringen, het kan ook gebeuren als je muziek luistert of naar de sterrenhemel kijkt. Een transcendente ervaring kan ertoe leiden dat je meer betrokken raakt en minder gericht bent op het eigen ego. De Amerikaanse psycholoog William James schreef hierover: „Het zijn verlichtingsmomenten, openbaringen. Ze zijn vol betekenis en van groot belang, hoe moeilijk ze ook te verwoorden zijn.” De zin die we aan deze ervaringen ontlenen geeft ons een gevoel van verbondenheid met de ander en de wereld.
Hoe dan wel?
Voor iedereen zijn de twee vragen (wat is het doel en wat geeft zin aan jouw leven) anders in te vullen. Hoe kom je daar dan achter? Op verschillende manieren en vaak in een verschillend tempo. Een bekende uitspraak van Cruijff is: “Soms moet er iets gebeuren, voordat er iets gebeurt.” Om daadwerkelijk iets te veranderen, is soms een grote gebeurtenis nodig. Bijvoorbeeld: nadat een familielid is overleden bij een ongeluk, gaat Pieter nu wel meer tijd besteden aan iets wat hij al heel lang en heel graag wil: zijn gezin.
Wat ook kan helpen is je leven onder de loep te nemen en kijken wat is echt belangrijk en wat niet. Wat niet belangrijk is schrap je. De Vlaamse welzijnswetenschapper Hein Zegers noemt in zijn boek Zooikoorts een eenvoudig leven belangrijk. Met minder spullen, minder geld en minder vriendschappen voelen mensen zich gelukkiger, blijkt uit onderzoek naar deze eenvoudzoekers.
De professor en concentratiekamp overlevende Viktor Frankl geeft in zijn boek ‘De zin van het bestaan’ met een quote aan dat ‘Those who have a why to live can bear with almost any how’. Als je een doel hebt om te leven, kun je bijna alle stormen weerstaan. Dit boek is echt een aanrader trouwens als basisliteratuur voor zingeving.
Simplicity
Voor mijzelf geldt dat ik een combinatie van bovenstaande factoren en ideeën heb toegepast. Ik leef nu eenvoudiger: ik heb nu meer tijd en minder geld te besteden. Deze tijd gebruik ik om meer kwaliteit te geven aan mijn leven. Ik doe dagelijks de dingen die ik wil doen: mediteren, workout oefeningen, lezen, documentaires kijken op het moment dat het mij uitkomt, gezond eten en drinken in een fijne omgeving en met gelijkgestemde mensen.
Daarnaast zit mijn zingeving in mijn familie en mijn bedrijf. Ik werk aan podcasts en blogs (zoals deze), aan het ontwikkelen van online programma’s en aan de toekomstvisie van mijn bedrijf. Door gas terug te nemen, door meer tijd te creëren voor mijzelf en door te mediteren ben ik hier achter gekomen. Zo kan ik de wereld een stuk beter achterlaten dan ze is. En mijn zingeving staat in mijn pols gegraveerd..:).