In dit BLOG wil ik een concept bespreken: het Minipensioen. Het is geen officieel wetenschappelijk artikel. Het is meer een concept wat aanzet tot denken. Een concept dat veel beter past in de tijd waarin we nu en de komende decennia leven. Ik heb een aantal gegevens opgezocht ter ondersteuning van mijn blog. Check ook zeker het werk en de ideeën van Ricardo Semler.
De insteek is: waarom gaan we nog steeds met pensioen op de pensioengerechtigde leeftijd van inmiddels 68, terwijl dit ook anders kan. Ik denk dat we vanaf jonge leeftijd Minipensioenen kunnen opnemen en dat daar overwegend meer voordelen dan nadelen aan zitten. Voor de mensen zelf, maar ook voor het land en de maatschappij waarin we wonen en de wereld waarin we leven.
Concept pensioen
Het concept pensioen is in Nederland op verschillende plaatsen ontstaan vanuit de industriële revolutie en heeft zich de jaren daarna verder ontwikkeld. Het idee is dat we voor de ouderen zorg dienen te dragen. Dat werd in het begin met wisselend succes uitgevoerd, maar later nam het vastere vormen aan door een aantal wetten die in de loop van de 19e, 20e en 21e eeuw zijn ingevoerd en aangepast. Door recente de toenemende vergrijzing en ontgroening is het pensioenfonds verder onder druk te komen staan. Even nog los van de gedachte of dit concept nog helemaal bij de 21e eeuw past.
Pensioenfeiten
Eerst een aantal feiten op rij. De gemiddelde levensverwachting bij geboorte in 2020 was voor de Nederlandse man 80 jaar en voor de vrouw 83 jaar. De levensverwachting bij geboorte is voor mannen en vrouwen in de periode van 1950 – 2017 toegenomen met 10 jaar: van ca. 70 naar 80 jaar. Dat heeft dus veel gevolgen gehad voor het pensioen, de AOW, de gezondheid, de bevolkingssamenstelling, etc.
De AOW-richtleeftijd (Algemene Ouderdoms Wet; het wettelijk pensioen van de overheid), staat in 2018 op iets meer dan 66 jaar. Maar het zal geleidelijk toe gaan nemen de komende jaren. De pensioenrichtleeftijd staat in 2018 op 68 jaar en zal net als de AOW leeftijd langzaam gaan stijgen. De AOW en het aanvullende pensioen dat is verkregen via werk tussen 25 en 65 jaar, vormen samen het totale pensioen. De gemiddelde verwachte lengte van het pensioen in Nederland was in 2009 en 2015 iets meer dan 15 jaar.
Minipensioen
Het pensioen zoals het nu bestaat is voor een groot gedeelte van de mensen in Nederland niet meer van deze tijd. We leven NU en niet over 20, 30 of 40 jaar als we met pensioen gaan. We worden gemiddeld ouder en voor arbeidsintensieve beroepen zoals een stratenmaker of timmerman is het aan het einde nauwelijks meer vol te houden. Tevens zit er ook een einde aan de groei van de arbeidsproductiviteit, van het continu werken onder hoogspanning. De boog kan niet altijd gespannen zijn. Dat betekent dat er een andere manier moet gevonden worden om hier vorm aan te geven.
Daarom schets ik hier een mogelijkheid (en ik besef dat er veel meer mogelijkheden zijn), waarbij ik uitga van 15 pensioenjaren. In plaats van 15 jaar pensioen na je “werkleven” in een keer op te nemen, kan je 15 keer één jaar pensioen op te nemen. En dat doe je elke 3 jaar. Dat noem ik een Minipensioen. In onderstaand voorbeeld ga ik uit van 12 Minipensioenjaren en van een bruto maandbedrag dat stijgt gedurende het leven, gebaseerd op dit overzicht van het gemiddelde bruto inkomen per huishouden is in 2014. Het is een grove inschatting om als rekenvoorbeeld te gebruiken, zodat ik kan aantonen dat het ook anders kan dan het huidige pensioenstelsel.
Rekenvoorbeeld
Pensioen
→ 15 jaar in 1 keer opnemen
→ gemiddeld bruto maandinkomen: € 3.000
→ Totale kosten p.p. = € 3000 per maand x 12 maanden x 15 jaren = € 540.000
Minipensioen
→ 12 x 1 jaar pensioen gedurende je hele leven
→ 3 jaar werken, 1 jaar Minipensioen, 3 jaar werken, 1 jaar Minipensioen, 3 jaar werken, etc.
→ gemiddeld bruto maandinkomen neemt toe met de jaren: € 2000 | € 2500 | € 3000
→ jaar 1 – 4 = 4 x € 2000 x 12 maanden = € 96.000
→ jaar 5 – 8 = 4 x € 2500 x 12 maanden = € 120.000
→ jaar 9 – 12 = 4 x € 3000 x 12 maanden = € 144.000
→ Totale kosten p.p. = € 360.000
Pitstop
Wat levert deze manier van Minipensioen opnemen ons nu op? Het levert het individu en de maatschappij veel voordelen op om op gezette tijden een pitstop te nemen. Ik noem hier een aantal voordelen:
- Het bespaart de Nederlandse staat geld. En daarmee de mens, jij dus, ook. In mijn rekenvoorbeeld kom ik tot (540.000 – 360.000) € 180.000 besparing per persoon. Dat is uiteraard door te rekenen in een totaal.
- Een Minipensioen is een mooi moment voor reflectie. Wie ben ik? Doe ik de dingen die ik wil doen? Welke weg heb ik afgelegd? Welke koers ga ik varen?
- Het kan burn-out voorkomen en stress reduceren. Werkstress is beroepsziekte nummer 1. De jaarlijkse verzuimkosten gerelateerd aan een burn-out worden begroot op 1,8 miljard euro.
- Een Minipensioen geeft je ruimte voor je persoonlijke ontwikkeling en groei. Je kunt een opleiding, cursus of studie gaan volgen die je graag wilt. Of je kan gaan reizen of mantelzorg doen.
- Een jaar voor jezelf invullen geeft ruimte om een betere verbinding met jezelf te maken. Mensen gaan doen wat ze echt leuk vinden of waar ze goed in zijn en niet wat ze moeten doen. Daardoor krijg je meer zingeving, meer welzijn, minder ontevreden mensen en minder verzuim.
- Door deze methode krijg je een betere arbeidsverdeling in Nederland. Op het moment dat jij een jaar met jezelf bezig bent, kan een ander jouw werk doen. En ja, op macroniveau heeft dat effect op de handelspositie van Nederland. Maar niet alles is uit te drukken in geld of groei. Je betaalt je hypotheek, je spullen, je auto, je opleiding, je kleding, met je tijd. Je eigen levenstijd. En die krijg je nooit meer terug, dus je kunt deze maar beter heel goed besteden.
- Mensen worden meer gemotiveerd door deze aanpak, omdat ze goed kunnen nadenken of ze wel het werk doen wat ze zinvol vinden.
- Men gaat bewuster leven doordat je tijd hebt om te bezinnen. Er is nu tijd om bezig te gaan met dingen waar het echt om gaat, bijvoorbeeld het gezin, persoonlijke groei, voor reizen, voor iets bijdragen aan de maatschappij of community, vrijwilligerswerk, voor minimalisme en voor meer existentialisme.
- Doordat in onze maatschappij meerdere mensen op gezette tijden een bezinningsmoment nemen, zal er een transformatie plaats gaan vinden. Een transformatie die echt nodig is voor de ontwikkeling van de mensen de komende jaren. Het zal direct effect hebben door bovenstaande argumenten, maar ook indirect effect op onze kinderen (en hun kinderen), onze aarde en de maatschappij van de toekomst.
FIRE beweging
Uiteraard is mijn voorbeeld niet nieuw en zijn er al verschillende bewegingen bezig met dit vraagstuk. In Amerika is er een groep mensen tussen de 30 en 40 jaar die zich de FIRE beweging noemen: Financial Independence, Retire Early. Ze hebben gedurende een aantal jaren heel hard gewerkt, ze stonden de hele dag aan voor het werk, ze verdienden relatief veel geld én gaven relatief ook veel uit, en ze woonden in de duurdere steden van Amerika. Ze zijn klaar met deze levenswijze en ze willen vroeg met pensioen. Zo kunnen ze rustiger leven met minder stress en de dingen doen die meer zin geven. Hoe dan? Door een financieel doel te stellen (b.v. 1 miljoen dollar), 5 of 10 jaar lang hard werken en veel te verdienen en dan met pensioen gaan tussen hun 30e of 40e levensjaar.
Meer met minder
De FIRE beweging is het andere uiterste ten opzichte van het pensioenstelsel In Nederland. Want als we ervan uitgaan dat je gemiddeld 80 jaar wordt: wat doe je met de resterende 40 of 50 jaar? Volgens mij zijn wij niet gemaakt om helemaal niets te doen op aarde. Uitzonderingen daargelaten dan..:-). Iedereen heeft volgens mij een hoger doel op aarde, iets te brengen en iets toe te voegen. Ergens tussen ons huidige pensioenstelsel en tussen de FIRE beweging in zit een manier die beter past bij de zeitgeist waarin we nu leven. In gesprekken met mensen rondom mij heen hoor ik dit vaker. Als ik met pensioen ga dan… of ik overweeg om een sabbatical te nemen. Waarom wachten? Waarom het niet gelijk toekomstproof aanpakken? Het is nu tijd voor verandering. Een Minipensioen levert veel op.
Meer met minder.
It’s a life rich on time and purpose, but short on luxuries.
Tijd is het nieuwe geld.